Ký hiệu ON/OFF, I/O, hay nút nguồn ⏻ – ⏼ xuất hiện trên hầu hết công tắc và thiết bị điện, nhưng nhiều người vẫn nhầm lẫn về ý nghĩa của chúng. Việc hiểu đúng các ký hiệu này giúp bạn thao tác chính xác và đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống điện. Dựa trên kinh nghiệm triển khai giải pháp IoT và nhà thông minh, IOT Minh Hoàng sẽ giúp bạn giải mã toàn bộ thuật ngữ on là tắt hay mở và các ký hiệu bật/tắt theo chuẩn quốc tế theo cách trực quan và dễ hiểu nhất.
ON là tắt hay mở? OFF là tắt hay mở?
ON là tắt hay mở?
ON nghĩa là bật, tức thiết bị đang được cấp điện và hoạt động bình thường. Khi đặt công tắc ở vị trí ON, dòng điện được phép đi qua mạch, làm đèn sáng, quạt quay hoặc thiết bị vận hành theo đúng chức năng. Đây là ký hiệu tiêu chuẩn được sử dụng rộng rãi trên hầu hết công tắc và thiết bị điện tử.
OFF là tắt hay mở?
OFF nghĩa là tắt, tức thiết bị đã ngắt nguồn và không còn hoạt động. Khi chuyển công tắc sang OFF, dòng điện bị ngắt hoàn toàn để đảm bảo an toàn và dừng hoạt động thiết bị. Ký hiệu này luôn đi cùng ON để tạo thành cặp bật/tắt tiêu chuẩn dễ nhận biết.
Bảng tóm tắt ký hiệu công tắc bật tắt
| Ký hiệu | Ý nghĩa | Trạng thái |
| ON | Bật | Điện được cấp |
| OFF | Tắt | Ngắt điện |
| I | Bật | Ký hiệu theo tiêu chuẩn IEC |
| O | Tắt | Ký hiệu theo tiêu chuẩn IEC |
| ⏻ | Nút nguồn bật | Power button |
| ⏼ | Nút nguồn tắt | Standby |
Nguồn gốc ký hiệu ON/OFF và tiêu chuẩn quốc tế
Vì sao lại dùng chữ “ON” và “OFF”?
Ký hiệu ON là tắt hay mở? Cụ thể, ON và OFF bắt nguồn từ tiếng Anh, nhưng do tính đơn giản, dễ nhận diện và dễ áp dụng trên mọi thiết bị điện nên đã trở thành chuẩn ký hiệu quốc tế. Các công tắc dân dụng và công nghiệp đều sử dụng ON/OFF vì người dùng có thể hiểu ngay chức năng bật và tắt mà không cần yêu cầu cao về dịch thuật. Trong môi trường kỹ thuật, ký hiệu này giúp giảm nhầm lẫn khi vận hành thiết bị, đặc biệt trên các bảng điều khiển, tủ điện và máy móc công nghiệp.
Vì sao trên công tắc có số “I” và “O”?
Bên cạnh ON/OFF, nhiều thiết bị điện sử dụng ký hiệu I và O theo tiêu chuẩn quốc tế IEC 5007 – IEC 5008.
- I tượng trưng cho trạng thái ON (bật): tức mạch điện được đóng, dòng điện có thể chạy qua.
- O đại diện cho OFF (tắt): tức mạch điện mở, dòng điện bị ngắt hoàn toàn.
Ký hiệu I/O giúp tiêu chuẩn hóa thiết bị toàn cầu, đặc biệt hữu ích ở những nơi không thể sử dụng ngôn ngữ viết hoặc trong môi trường công nghiệp cần ký hiệu trực quan, dễ nhìn và không phụ thuộc văn bản. Đây cũng là lý do I/O xuất hiện trên công tắc nguồn máy tính, UPS, bộ nguồn, thiết bị viễn thông và nhiều hệ thống kỹ thuật hiện đại.
Các ký hiệu công tắc bật/tắt phổ biến nhất hiện nay
Ký hiệu I và O (thiết bị điện và máy móc)
Ký hiệu I và O là biểu tượng tối giản theo tiêu chuẩn IEC, được sử dụng rất rộng rãi trên các thiết bị điện, công tắc và máy móc kỹ thuật. Trong đó, I tương ứng với ON (bật) là mạch điện đóng, dòng điện được phép chạy qua. Ký hiệu O biểu thị OFF (tắt) là mạch được mở và ngắt điện hoàn toàn. Ký hiệu này thường gặp trên công tắc gạt, công tắc nguồn của máy tính, UPS, router, bộ nguồn công nghiệp và nhiều thiết bị yêu cầu độ rõ ràng khi vận hành.
Ký hiệu ⏻ (Power On) và ⏼ (Power Off / Standby)
Hai ký hiệu ⏻ và ⏼ là biểu tượng nút nguồn theo chuẩn IEEE, xuất hiện nhiều trên các thiết bị điện tử hiện đại như TV, màn hình, laptop, loa Bluetooth, máy chiếu…
- ⏻ được dùng cho chức năng Power On, bật thiết bị hoặc đưa thiết bị thoát khỏi trạng thái ngủ.
- ⏼ thể hiện Power Off, nhưng ở nhiều thiết bị chỉ đưa hệ thống vào chế độ Standby hoặc Sleep, không tắt hoàn toàn nguồn.
Bộ ký hiệu này giúp người dùng dễ dàng nhận biết trạng thái nguồn mà không cần văn bản, phù hợp với các thiết bị cầm tay và thiết kế tối giản hiện nay.
Ký hiệu ON/OFF truyền thống
Ký hiệu ON/OFF vẫn là dạng hiển thị trực quan và phổ biến nhất trên các thiết bị gia dụng như ổ cắm, công tắc đèn, quạt bàn, nồi cơm, máy bơm… Đây là dạng ký hiệu dễ nhận biết nhất đối với người dùng phổ thông, đặc biệt trong môi trường không cần tiêu chuẩn hóa cao như công nghiệp.
Khi thấy chữ ON, thiết bị đang ở trạng thái bật; OFF tương ứng trạng thái tắt. Ký hiệu này tồn tại song song với I/O để giúp người dùng dễ thao tác hơn, nhất là trên các thiết bị đời cũ hoặc thiết bị sử dụng tiếng Anh.
Ký hiệu “| | |” hoặc biểu tượng sóng
Ký hiệu “| | |”, hình sóng hoặc các nấc vạch nằm cạnh nhau không phải ký hiệu bật/tắt, mà biểu thị mức công suất hoặc tốc độ hoạt động của thiết bị. Ví dụ: quạt điện, máy sấy tóc, bếp điện… thường sử dụng các vạch này để diễn tả mức 1, mức 2, mức 3 hoặc tăng giảm cường độ hoạt động. Do có hình dạng tương tự biểu tượng “I”, nhiều người dễ nhầm chúng với ký hiệu bật nguồn, dẫn đến sử dụng sai chức năng. Vì vậy, bạn cần phân biệt rõ: vạch | | | chỉ thể hiện mức hoạt động, không phải công tắc ON/OFF.
Cách phân biệt nhanh trạng thái bật/tắt trên công tắc
Dựa vào vị trí công tắc
Đối với công tắc gạt truyền thống, vị trí là cách nhận biết trực quan nhất. Thông thường tại Việt Nam, gạt lên tương ứng với trạng thái bật, cho phép thiết bị hoạt động và gạt xuống là tắt, ngắt nguồn điện. Một số quốc gia có quy ước ngược lại, nhưng hầu hết công tắc dân dụng trong nước đều tuân theo nguyên tắc bố trí này: gạt lên – bật, gạt xuống – tắt.
Dựa vào đèn báo LED
Nhiều công tắc hoặc ổ cắm tích hợp đèn LED báo trạng thái, giúp người dùng dễ kiểm tra trong điều kiện thiếu sáng. Nếu đèn LED sáng, thiết bị đang ở trạng thái bật; ngược lại, đèn tắt nghĩa là công tắc đang ngắt điện. Đây là dạng hiển thị phổ biến trên công tắc quạt, công tắc bếp từ, công tắc máy bơm…
Dựa vào biểu tượng (I/O)
Trong các thiết bị điện và máy móc kỹ thuật, ký hiệu I và O theo tiêu chuẩn IEC được sử dụng rộng rãi. I luôn biểu thị trạng thái bật, tức mạch điện đang đóng; O biểu thị trạng thái tắt, mạch mở và thiết bị ngừng hoạt động. Ngay cả khi không có chữ ON/OFF, chỉ cần nhìn ký hiệu I/O là có thể xác định đúng trạng thái công tắc.
Các nhầm lẫn thường gặp khi đọc ký hiệu ON/OFF
Nhầm I (bật) thành số 1 và O thành số 0
Nhiều người dùng dễ nhầm ký hiệu I với số 1 và O với số 0, đặc biệt trên thiết bị công nghiệp nơi ký hiệu nhỏ hoặc nằm sát cạnh nhau. Cách phân biệt đúng là: I = bật (ON), O = tắt (OFF) theo tiêu chuẩn IEC. Khi nghi ngờ, hãy quan sát vị trí dây nguồn hoặc hướng gạt để xác định chính xác.
Nhầm ký hiệu ⏼ là nút tắt hẳn thiết bị
Ký hiệu ⏼ thường được hiểu nhầm là tắt hẳn, nhưng nhiều thiết bị điện tử như TV, màn hình hay loa chỉ đưa hệ thống vào chế độ standby. Điều này giúp thiết bị khởi động nhanh hơn nhưng vẫn tiêu thụ một lượng điện nhỏ. Nếu muốn tắt hoàn toàn, cần ngắt công tắc chính hoặc rút nguồn.
Nhầm vị trí gạt của công tắc đảo chiều
Ở công tắc hai chiều hoặc công tắc cầu thang, vị trí gạt lên và gạt xuống không cố định theo quy ước bật/tắt, vì hai công tắc cùng điều khiển một đèn. Do đó, việc dựa vào vị trí gạt sẽ không chính xác, người dùng cần quan sát đèn hoặc ký hiệu trên công tắc để xác định trạng thái thực tế.
Ứng dụng thực tế: 6 thiết bị thường gặp ký hiệu ON/OFF
Dù là thiết bị gia dụng hay hệ thống kỹ thuật công nghiệp, việc hiểu đúng ký hiệu giúp người dùng thao tác chính xác và an toàn. Bạn có thể bắt gặp ký hiệu này ở nhiều thiết bị quen thuộc như:
- Công tắc đèn trong nhà: công tắc cơ, công tắc cảm ứng, công tắc thông minh. Một số sản phẩm phổ biến hiện nay như công tắc cơ thông minh Lumes, Luto Smart Touch Switch hoặc công tắc tích hợp cảm biến 2 trong 1 giúp việc điều khiển đèn tiện lợi và an toàn hơn.
- Ổ cắm điện có công tắc: hỗ trợ ngắt nguồn nhanh, tăng an toàn khi dùng thiết bị công suất cao.
- Máy tính bàn & bộ nguồn PSU: ký hiệu I/O theo tiêu chuẩn IEC.
- TV, điều khiển TV, màn hình máy tính: nút nguồn ⏻/⏼ hiển thị trực quan.
- Loa và thiết bị âm thanh: dùng ký hiệu ON/OFF hoặc nút nguồn chuẩn IEEE.
- Máy móc công nghiệp và thiết bị kỹ thuật: công tắc I/O giúp vận hành an toàn trong môi trường kỹ thuật.
Sau khi nắm rõ ON là tắt hay mở, OFF nghĩa là gì và cách đọc đúng các ký hiệu công tắc, bạn sẽ dễ dàng thao tác thiết bị điện hơn và hạn chế những nhầm lẫn có thể gây mất an toàn. Việc hiểu đúng ký hiệu nguồn cũng là nền tảng quan trọng khi bạn nâng cấp sang các giải pháp tự động hóa trong gia đình. Nếu bạn đang tìm công tắc thông minh để thay thế công tắc cơ truyền thống, IOT Minh Hoàng cung cấp nhiều lựa chọn tối ưu về độ bền, khả năng kết nối và tính an toàn.
